Εφαρμογή της θεωρίας Δεσμών στη Γενοκτονία
Ν. Λυγερός
Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στις μελέτες της Γενοκτονίας είναι η θέση της ιστορίας και των ιστορικών. Και ο λόγος είναι απλός. Η ιστορία αρχίζει μετά το γεγονός και οι ιστορικοί ασχολούνται με την ιστορία του μετά. Έτσι δεν έχουμε στοιχεία για την ιστορία του πριν. Και το ερώτημα μετατρέπεται στο εξής: Ποιος γράφει την ιστορία του πριν και ποιος τη μελετά; Η απάντηση είναι η στρατηγική και οι στρατηγιστές. Συνεπώς μια ολική ανάλυση της Γενοκτονίας πρέπει να έχει στοιχεία και από ιστορία και από στρατηγική. Έτσι εμφανίζεται και η απαίτηση νοητικών σχημάτων που ανήκουν στη στρατηγική. Σ’ αυτό το πλαίσιο, είναι απαραίτητο επίσης να διαχωριστεί η έννοια του πολέμου από την έννοια της Γενοκτονίας, αφού δεν λειτουργεί σε αυτό το πλαίσιο. Έτσι πρέπει τα νοητικά σχήματα να μην είναι εξ ολοκλήρου στρατιωτικά, ενώ είναι στρατηγικά. Σε αυτό το πεδίο έρχονται διάφορες θεωρίες να ενισχύσουν τα εργαλεία της μελέτης. Μερικές από αυτές είναι η θεωρία γραφημάτων, η θεωρία κόμβων και η θεωρία Δεσμών. Η κωδικοποίηση της Γενοκτονίας μέσω της θεωρίας γραφημάτων, μπορεί να είναι αποτελεσματική για τα διαγράμματα της ροής, αλλά δεν επαρκεί για μια ολική ανάλυση. Διότι μια Γενοκτονία δεν είναι ένα σύνολο περιπτώσεων, δεν είναι μια περιπτωσιολογία ούτε η γενίκευσή της. Όπως μια πολλαπλότητα δεν είναι απλώς το σύνολο των μερών της, διότι έχει και μια δομή που δεν ενσωματώνεται μέσα στην τοπική ανάλυση. Αντιθέτως η θεωρία Δεσμών είναι εξ ολοκλήρου από τη φύση της ολική, όπως είναι η θεωρία κόμβων μόνο που δεν ασχολείται μόνο με ένα αντικείμενο σαν αυτή, αφού ένας δεσμός μπορεί ν’ αποτελείται από πολλά. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε την τοποστρατηγική και τη χρονοστρατηγική ανάλογα αν εξετάζουμε τοπολογικά και χρονικά τις στρατηγικές που ακολούθησαν οι γενοκτόνοι. Διότι όταν εξετάζουμε μόνο και μόνο την γενοκτολογία ως θεματολογία, δεν μπορούμε βέβαια να κάνουμε καμία στρατηγική ανάλυση. Ενώ πρέπει να εξετάσουμε τις δύο πλευρές, όταν θέλουμε πραγματικά να καταλάβουμε και να ερμηνέψουμε τα δεδομένα. Χρειάζεται λοιπόν μια ολική ανάλυση και μία ολιστική προσέγγιση για να δούμε τα αόρατα νοητικά σχήματα της στρατηγικής που θα γράψουν την επόμενη ιστορία. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε επιπλέον να μάθουμε τα χαρακτηριστικά της αρχής μιας διαδικασίας που θα οδηγήσει στην γενοκτονία. Ουσιαστικά με αυτή τη μεθοδολογία μπορούμε να ερμηνεύσουμε ακόμα και τις φάσεις του Stanton, αφού η κωδικοποίηση επιτρέπει την ανάδειξη των νοητικών σχημάτων που τις υποστηρίζουν. Η θεωρία Δεσμών δίνει τη δυνατότητα να εξετάσουμε τη Γενοκτονία ως όλο και όχι να αναλυθεί σε μέρη και περιπτώσεις που την εκφυλίζουν. Έτσι η γενοκτολογία αποκτά ένα νέο αφαιρετικό εργαλείο για να μπορεί να μην είναι απλώς η ιστορία του μετά, αλλά και του πριν για να μπορέσει να αποφύγει αποτελεσματικά περιπτώσεις που θα οδηγούσαν στη γενοκτονία.
