Ν. Λυγερός
Όταν σκεφτόμαστε ακόμα και αντικειμενικά ένα λαό που έχει υποστεί μια γενοκτονία λόγω βαρβαρότητας δεν αντιλαμβανόμαστε εκείνη τη στιγμή ότι νίκησε τους γενοκτόνους. Διότι όσες προσπάθειες κι αν έκαναν τόσα χρόνια δεν κατάφεραν να εξοντώσουν όλα τα θύματα και παρέμειναν οι επιζώντες που λειτουργούν ως μάρτυρες για την κατηγορία, και την καταδίκη της γενοκτονίας. Δεν βλέπουμε αμέσως ότι πρόκειται για μια ήττα των γενοκτόνων που δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν την εσχάτη λύση. Και μετά από δεκαετίες οι οικογένειες των επιζώντων συνεχίζουν το έργο της μνημοσύνης και παλεύουν ενάντια στη γενοκτονία της μνήμης. Έτσι η ύπαρξή μας αποτελεί μια αντίσταση κι όχι μόνο μια θυσία. Αλλά επιπλέον δείχνει ότι ο γενοκτόνος δεν τα κατάφερε να διαπράξει ένα τέλειο έγκλημα κατά της Ανθρωπότητας έτσι ώστε να μην υπάρχει κανένα ίχνος της πράξης και στη συνέχεια καμία κατηγορία και καταδίκη. Οι επιζώντες λειτουργούν ως αθάνατοι σελιδοδείκτες μαζί με τους Δίκαιους για να μην ξεχάσουμε καμία σελίδα της ιστορίας της Ανθρωπότητας. Έτσι οι γενοκτόνοι συνεχίζουν να έχουν προβλήματα και μετά το έγκλημά τους, γιατί τα θύματα δεν γενοκτονήθηκαν όλα, γιατί ο λαός δεν αφανίστηκε, γιατί η δικαιοσύνη δεν ξέχασε το Χρόνο. Γι’ αυτό το λόγο, ενώ θα έπρεπε να είμαστε όλοι νεκροί, συνεχίζουμε το έργο της αντίστασης για να μη σβήσει τίποτα από το παρελθόν και σκιστούν σελίδες της Ιστορίας μας. Πρέπει λοιπόν από τη λύπη της επετείου να βρούμε το κουράγιο και να αναδείξουμε τη χαρά της ζωής αλλά και την νίκη της ζωής. Γιατί γι’ αυτό πρόκειται. Η γενοκτονία δεν είναι ένα τελικό σημείο αλλά ένας δεσμός που μας ενώνει με την Ανθρωπότητα. Κι η ύπαρξή μας μετά από τα γεγονότα του αφανισμού είναι βέβαια μια νίκη κατά των γενοκτόνων που ακόμα και με βαρβαρότητα δεν πέτυχαν τον σκοπό τους.
