Σκάκι και Μικρά Ασία
Ν. Λυγερός
Όταν εξετάζουμε το θέμα της Μικράς Ασίας, είμαστε τόσο φορτισμένοι από τα ιστορικά δεδομένα που δυσκολευόμαστε να κάνουμε μια ορθολογική ανάλυση. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να δίνουμε σημασία στην ιστορία μας και ότι δεν πρέπει να ονομάζουμε τα πράγματα με το όνομα τους. Για να αποφύγουμε τις κλασικές παγίδες του θέματος, ειδικά όταν βρισκόμαστε σε στρατιωτικές σχολές, όπου κάθε λέξη έχει την καθορισμένη έννοια της, κάνουμε χρήση της σκακιστικής ορολογίας σε συνδυασμό με τη γνωστική ανάλυση. Έτσι εξηγούμε τα νοητικά σχήματα του πλαισίου, του πεδίου, του πεδίου δράσης και του πεδίου μάχης για να ξεκαθαρίσουμε αυτούς τους ορισμούς, τους οποίους, εσκεμμένα ή λανθασμένα, ταυτίζουμε. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να μελετήσουμε και σε στρατηγικό επίπεδο τις τοποθεσίες πάνω στην σκακιέρα, δίχως να μπερδευόμαστε με τακτικά προβλήματα. Σε αυτό το πλαίσιο εισάγουμε τις έννοιες του κέντρου, της πλευράς και της γωνιάς και αναδεικνύουμε τα δομικά τους στοιχεία. Το θεαματικό αυτής της προσέγγισης είναι ότι εξηγεί με αποτελεσματικό τρόπο όχι μόνο τα λάθη του κοινό νου που προτιμά το κέντρο, μετά την πλευρά και μόνο ως τελευταία επιλογή τη γωνία αλλά και την πολιτική της Γενοκτονίας των Αρμενίων, των Ασσυρο – Χαλδαίων, και των Ποντίων. Το πρόβλημα προέρχεται αρχικά από την έλλειψη της συμπλήρωσης ενός νοητικού σχήματος του Ναπολέοντα που έλεγε ότι η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση. Διότι ποιος αναρωτιέται ποια είναι η καλύτερη επίθεση; Στην πραγματικότητα, η απάντηση υπάρχει και είναι αποτελεσματική για κάθε στρατηγιστή. Η καλύτερη επίθεση είναι η αντεπίθεση. Είναι η μόνη που έχει πληροφορίες ουσίας και μάχης. Το μόνο πρόβλημα που έχει είναι ότι πρέπει να έχεις την ικανότητα ν’ αντισταθείς στην πρώτη επίθεση για να κάνεις μετά την αντεπίθεση. Και το ισχυρό πρόβλημα για τους στρατηγούς είναι αυτό: πολλοί ξέρουν να κάνουν επιθέσεις, λίγοι είναι όμως αυτοί που ξέρουν να κρατήσουν μια θέση. Όλοι θέλουν το κέντρο αλλά το πρόβλημα είναι ακριβώς αυτό, ότι το θέλουν όλοι και κατά συνέπεια δεν είναι χρονικά σταθερό αφού δέχεται συνεχώς διεκδικήσεις. Τώρα όσο αφορά την πλευρά, αν δεν υπάρχει ισχυρό πλαίσιο άμυνας τότε εμφανίζεται η έλλειψη του στρατηγικού βάθους, το οποίο είναι το μόνο που μπορεί να αντισταθεί ανθεκτικά σε μια επίθεση. Τελικά, η έννοια της γωνίας, η οποία είναι καθοριστική λόγω του πλαισίου, είναι αυτή που μπορεί να κρατήσει μια θέση και που εξηγεί και την ύπαρξη του ροκέ στο σκάκι. Τώρα αν συσχετίσουμε την Καππαδοκία με το κέντρο, την Σμύρνη με την πλευρά και την Ανατολική Θράκη με την γωνιά, τότε θα καταλάβουμε ότι το κέντρο ήταν εύκολος στόχος, ότι η πλευρά δεν προστατευόταν αποτελεσματικά και ότι χάσαμε αδίκως την γωνιά, η οποία ήταν ο μοναδικός στρατηγικός στόχος της Μικράς Ασίας. Όταν το εμπεδώσουμε ουσιαστικά, τότε θα νιώσουμε την ανάγκη να ενισχύσουμε, ανθεκτικά τη Θράκη, την Ευρωπαϊκή Θράκη μας.
