Πέντε κινήσεις για μια σιωπή
Νίκος Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Κάτια Ρωσσίδου
Σκηνές
Πρώτη κίνηση: Allegro
Δεύτερη κίνηση: Andante
Τρίτη κίνηση: Scherzo
Τέταρτη κίνηση: Variazione
Πέμπτη κίνηση: Finale
Πρόσωπα
Άννα
Ιωάννης
Λουκάς
Μάρκος
Ματθαίος
Σοφία
Σιωπή
Μουσική
1. Prokofiev: Ρωμαίος και Ιουλιέτα (σουίτα μπαλέτου). Μοντέγοι και Καπουλέτοι
2. Beethoven: Συμφωνία αρ.7 σε λα μείζονα, Opus 92. Allegretto (Marcia funebre)
3. Beethoven: Συμφωνία αρ.9 σε ρε ελάσσονα, Opus 125. Molto vivace
4. Mozart: Requiem d-moll KV 626. Tuba mirum
5. Mozart: Requiem d-moll KV 626. Requiem/Kyrie
Allegro
Η σκηνή είναι κενή, χωρίς κανένα αντικείμενο. Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το ύφος της. Αντιπροσωπεύει το μουσικό σύμβολο. Ένα πρόσωπο μπαίνει αιφνιδιαστικά στη σκηνή. Κρατά μια εφημερίδα στο ένα χέρι και μια καρέκλα στο άλλο. Σέρνει την καρέκλα βιαστικά.
Λουκάς
Δεν σκέφτηκα ότι αυτό ήταν δυνατόν... Σιωπή.
Κάθεται στην καρέκλα και κοιτάζει την εφημερίδα κατάπληκτος.
Ένα άλλο πρόσωπο φθάνει σέρνοντας επίσης μια καρέκλα. Κάθεται κοιτάζοντας προς την αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση με τον πρώτο. Τώρα είναι πλάτη με πλάτη.
Μάρκος
Αντιθέτως, πιστεύω πως όλα είναι δυνατά...
Ο Λουκάς στρέφεται προς το Μάρκο.
Λουκάς
Διάβασες την εφημερίδα;
Μάρκος
Όχι!
Λουκάς
Τότε πώς μπορείς να ξέρεις για ποιο πράγμα μιλώ;
Μάρκος
Δεν το ξέρω.
Λουκάς
Είσαι ανυπόφορος!
Μάρκος
Είναι κάπως υπερβολικό!
Λουκάς
Το ζήτημα είναι σοβαρό.
Μάρκος
Συμφωνώ... Χρόνος. Όμως αυτό αλλάζει κάτι;
Λουκάς
Ακριβώς εδώ έγκειται όλο το πρόβλημα!
Μάρκος
Ποιο είναι το θέμα της σημερινής μας συνομιλίας;
Λουκάς
Ένα έγκλημα που ίσως δεν υπήρξε!
Μάρκος
Τι θέμα!
Λουκάς
Κι όμως είναι πρωτοσέλιδο... Δείχνει την εφημερίδα.
Μάρκος
Αυτό δεν αποδεικνύει τίποτα... Περί τίνος πρόκειται;
Λουκάς
Περί γενοκτονίας... Σιωπή.
Ο Μάρκος γυρίζει απότομα.
Μάρκος
Νόμιζα ότι αστειευόσουν.
Λουκάς
Όλος ο κόσμος νομίζει ότι πρόκειται περί αστείου.
Μάρκος
Σοβαρολογείς;
Λουκάς
Ναι. Σιωπή.
Του δείχνει την εφημερίδα. Ο Μάρκος διαβάζει το άρθρο. Το πρόσωπό του είναι θλιμμένο.
Μάρκος
Δεν έχουν συνείδηση. Χρόνος. Πώς μπορούν να αστειεύονται για τέτοιο θέμα.
Λουκάς
Διότι στις μέρες μας, όλα εκλαμβάνονται ως αστείο.
Μάρκος
Μα αυτό δεν είναι μόνο έγκλημα πολέμου, είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
Λουκάς
Ποια η διαφορά γι’ αυτούς; Είναι μόνο λέξεις.
Μάρκος
Όμως αυτές οι λέξεις πληγώνουν τη μνήμη!
Λουκάς
Οι άνθρωποι που επέζησαν της γενοκτονίας πεθαίνουν σιγά-σιγά και μαζί τους, η μνήμη τους.
Μάρκος
Πρέπει, λοιπόν, να δράσουμε!
Λουκάς
Μα πώς;
Μάρκος
Πρέπει εμείς να θυμηθούμε γι’ αυτούς.
Λουκάς
Αυτό δεν θα είναι αρκετό!
Μάρκος
Τότε, οφείλουμε να μην ξεχάσουμε. Σιωπή.
Λουκάς
Ναι, αυτό είναι... Χρόνος. Μόνο η μνήμη μπορεί να νικήσει το θάνατο.
Μάρκος
Γι’ αυτό προσπαθούν να δολοφονήσουν τη μνήμη μας.
Λουκάς
Κι όμως, δεν είμαστε ούτε Αρμένιοι, ούτε Κύπριοι, ούτε Έλληνες, ούτε Εβραίοι, ούτε... !
Μάρκος
Αυτός δεν είναι λόγος! Αντιθέτως!
Λουκάς
Αντιθέτως;
Μάρκος
Εφόσον η μνήμη δεν σημάδεψε το κορμί μας, πρέπει να σημαδέψει το πνεύμα μας.
Λουκάς
Συνειδητοποιείς την προσπάθεια που αυτό συνεπάγεται;
Μάρκος
Το χρέος δεν είναι προσπάθεια. Χρόνος. Δεν ήμασταν εκεί τη στιγμή των γεγονότων, αλλά θα είμαστε παρόντες από ’δω και μπρος.
Λουκάς
Δεν είμαστε υπεύθυνοι για τις ζωές του παρελθόντος, μα για τη μνήμη του μέλλοντος! Σιωπή. Μόνο ποιος θα μας πιστέψει;
Μάρκος
Οι άνθρωποι που ξέρουν να υποφέρουν...
Λουκάς
Μα είναι τόσο λίγοι!
Μάρκος
Είναι η αρχή της αντίστασης.
Λουκάς
Εννοείς ότι αυτοί που αντιστέκονται είναι πάντα λίγοι;
Μάρκος
Ναι, γίνονται περισσότεροι μόνο όταν πετύχουν.
Λουκάς
Κι αν αποτύχουν;
Μάρκος
Συνήθως, τους ξεχνούμε.
Λουκάς
Θα χρειαστούμε τους άλλους.
Μάρκος
Πάντα χρειαζόμαστε τους άλλους.
Λουκάς
Θα έρθουν;
Μάρκος
Πάντα έρχονται!
Λουκάς
Μα αυτή τη φορά, είναι διαφορετικό.
Μάρκος
Τότε δεν θα ξαναφύγουν.
Λουκάς
Δεν μπορώ να το πιστέψω ότι προσπαθούν να δολοφονήσουν τη μνήμη.
Μάρκος
Κι όμως είναι αλήθεια! Χρόνος. Κι αν δεν αντισταθούμε, θα τα καταφέρουν.
Λουκάς
Τι μπορούμε να κάνουμε; Χρόνος. Είμαστε μόνο άνθρωποι...
Μάρκος
Ακριβώς επειδή είμαστε άνθρωποι, μπορούμε ν’ αντισταθούμε.
Λουκάς
Ποιο θα είναι το τίμημα;
Μάρκος
Η μνήμη δεν έχει τιμή.
Λουκάς
Φοβάμαι το θάνατο...
Μάρκος
Βγαίνουν από τη σκηνή αφήνοντας τις καρέκλες.
Andante
Στη σκηνή, διακρίνουμε με δυσκολία τις σιλουέτες δύο προσώπων δεμένων σε καρέκλες. Φαίνονται κατάκοποι. Τα κεφάλια τους γερμένα σε άθλια κατάσταση προς το κρύο πάτωμα. Σιωπή. Ξαφνικά, τους ρίχνουν παγωμένο νερό. Σηκώνουν τα κεφάλια απότομα. Την ίδια στιγμή, ένα έντονο φως πέφτει πάνω τους.
Άννα
Είναι το τέλος;
Γιάννης
Όχι, είναι η αρχή!
Άννα
Μα δεν θα τελειώσει ποτέ αυτό;
Γιάννης
Μας θέλουν ζωντανούς... Χρόνος.
Άννα
Για ποιο λόγο;
Γιάννης
Εάν πεθάνουμε, οι άλλοι θα μας θυμούνται... Χρόνος. Θέλουν να ξεχάσουμε!
Άννα
Μα πώς να ξεχάσουμε μια γενοκτονία;
Γιάννης
Μερικοί το έχουν κάνει κι άλλοι θα το κάνουν.
Άννα
Είναι αναξιοπρεπές!
Γιάννης
Η αξιοπρέπεια δεν είναι απαραίτητη για να ζουν.
Άννα
Θεέ μου! Γέρνει το κεφάλι.
Γιάννης
Ίσιωσε, μας κοιτάζουν.
Άννα
Οι δήμιοι μας δεν με τρομάζουν, τα κορμιά μας είναι που με τρομάζουν.
Γιάννης
Θέλουν μόνο το πνεύμα μας!
Άννα
Τη συναίνεση στη λήθη... Σιωπή
Γιάννης
Όσο θα είμαστε εδώ, οι άλλοι θα αγωνίζονται για μας.
Άννα
Δεν είμαστε μόνοι, λοιπόν;
Γιάννης
Πάντα είμαστε μόνοι, μα κι οι άλλοι μοιράζονται την ίδια μοναξιά.
Άννα
Οι άνθρωποι με τα σπασμένα φτερά.
Γιάννης
Δεν είναι εντελώς σπασμένα... Χρόνος.
Άννα
Ενόσω ένας από ’μας παραμένει ζωντανός, η λήθη δεν θα νικήσει.
Γιάννης
Όχι, ενόσω ένας από ’μας δεν θα συναινέσει στο θάνατο της μνήμης.
Τους καλύπτει το σκοτάδι.
Άννα
Γιάννη! Γιάννη!
Γιάννης
Είμαι εδώ, δίπλα σου.
Άννα
Θα μας ξαναχτυπήσουν;
Γιάννης
Ναι, αλλά θα αντισταθούμε. Χρόνος. Προπαντός, μην ανοίξεις το στόμα σου...
Ακούγονται χτυπήματα και υπόκωφοι θόρυβοι. Μετά αρχίζει η δεύτερη κίνηση της εβδόμης του Ludwig van Beethoven. Allegretto (Marcia funebre).
Απόλυτο σκοτάδι.
Στην άκρη της σκηνής. Τρία πρόσωπα συνομιλούν χαμηλόφωνα.
Ματθαίος
Έχουν συλλάβει δύο δικούς μας... Σιωπή. Την Άννα και το Γιάννη.
Μάρκος
Πρέπει να κάνουμε το παν για να τους αφήσουν ελεύθερους.
Λουκάς
Ξέρεις πού τους κρατούν;
Ματθαίος
Όχι ακόμα...
Μάρκος
Πρέπει να κινηθούμε γρήγορα.
Λουκάς
Κάνουν ό,τι μπορούν... Μην είσαι σκληρός μαζί τους...
Ματθαίος
Αύριο θα ξέρουμε πού βρίσκονται.
Μάρκος
Πρέπει να τους βρούμε ζωντανούς.
Λουκάς
Ζωντανοί, θα είναι.
Μάρκος
Τι εννοείς;
Ματθαίος
Ο Λουκάς έχει δίκιο, οπωσδήποτε θα είναι ζωντανοί.
Μάρκος
Τότε δεν καταλαβαίνω...
Λουκάς
Τη συναίνεση... Αυτό επιθυμούν.
Μάρκος
Μα σε τι να συναινέσουν; Χρόνος. Η αλήθεια είναι γνωστή σε όλους.
Ματθαίος
Γνωστή σε όλους και ξεχασμένη από τους περισσότερους.
Μάρκος
Πλύση εγκεφάλου...
Λουκάς
Ο θάνατος της μνήμης είναι ο μοναδικός τους στόχος.
Μάρκος
Η γενοκτονία δεν τους έφτανε.
Ματθαίος
Όχι! Χρόνος. Αυτή πρέπει να ξεχαστεί.
Λουκάς
Κανείς μας δεν θα το δεχτεί.
Ματθαίος
Τότε κι εμείς θα πρέπει να ξεχαστούμε.
Μάρκος
Αυτός, λοιπόν, είναι ο στόχος τους. Χρόνος. Η διαγραφή κάθε ίχνους μνήμης.
Ματθαίος
Μόνο έτσι θα εξακολουθήσουν να εισβάλλουν...
Λουκάς
Λες κι ο κόσμος ακούει μόνο τους δήμιους.
Μάρκος
Έτσι παγιδεύονται τα θύματα. Χρόνος. Πρέπει να τους βρούμε το συντομότερο δυνατόν.
Ματθαίος
Αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε.
Λουκάς
Δώσε τους λίγο χρόνο.
Μάρκος
Πόσο χρόνο έχουν η Άννα κι ο Γιάννης;
Ματθαίος
Θ’ αντέξουν το χτύπημα.
Λουκάς
Ναι, γι’ αυτό είμαι σίγουρος.
Μάρκος
Πόσες θυσίες θα χρειαστούν ακόμα για να ζήσει η μνήμη των λαών;
Λουκάς
Όσο θα υπάρχουν στρατιωτικά καθεστώτα, θα πρέπει να αγωνιζόμαστε.
Ματθαίος
Να αγωνιζόμαστε μέσα στη γενική αδιαφορία...
Μάρκος
Και μέσα στην κοινωνική απομόνωση.
Λουκάς
Είναι ο μόνος τρόπος να γίνουμε άνθρωποι...
Μάρκος
Η μνήμη είναι ένα κομμάτι της ανθρωπότητας μέσα στον άνθρωπο.
Scherzo
Όλη η σκηνή διαδραματίζεται μέσα στο ημίφως. Οι κινήσεις είναι ζωηρές. Ξεπερνούν τα λόγια. Πρόσωπα τρέχουν παντού. Κατευθύνονται προς αυτούς που είναι δεμένοι στις καρέκλες.
Ματθαίος
Εδώ είναι!
Μάρκος
Γρήγορα! Γρήγορα!
Λουκάς
Άννα! Γιάννη!
Ακούγεται ένα υπόκωφος ήχος.
Ματθαίος
Πώς τους κατάντησαν έτσι!
Μάρκος
Να τους λύσουμε!
Προσπαθούν να τους λύσουν.
Λουκάς
Πιστεύω είναι εντάξει.
Τους ανασηκώνουν αργά.
Ματθαίος
Σηκώστε τους αμέσως. Χρόνος. Πρέπει να φύγουμε!
Οι τρεις στηρίζουν τους δύο και προχωρούν με δυσκολία.
Γιάννης
Αφήστε την!
Άννα
Γιάννη!
Λουκάς
Εμείς είμαστε! Μη φοβάστε τίποτα!
Ματθαίος
Είμαι εδώ με το Λουκά και το Μάρκο.
Γιάννης
Ματθαίο, εσύ είσαι;
Ματθαίος
Ναι, φίλε μου.
Γιάννης
Φροντίστε την Άννα...
Ο Λουκάς και ο Μάρκος την κρατούν ακόμα καλύτερα.
Άννα
Γιάννη! Γιάννη!
Γιάννης
Είναι οι δικοί μας, Άννα, μη φοβάσαι τίποτα πια.
Άννα
Μη μ’ αφήσεις μόνη...
Λουκάς
Άννα, όλα είναι εντάξει τώρα. Χρόνος. Είστε ελεύθεροι!
Άννα
Ελεύθεροι;
Μάρκος
Ναι, ελεύθεροι!
Άννα
Γιάννη, μην πιστεύεις, είναι ακόμα μία παγίδα.
Γιάννης
Όχι, όχι... Χρόνος. Έλα στην αγκαλιά μου, Άννα.
Άννα
Τι άλλο θα μας κάνουν;
Γιάννης
Τίποτα πια. Δεν θα μας συμβεί τίποτα πια.
Μάρκος
Πρέπει να φύγουμε.
Γιάννης
Μα δεν μπορεί.
Λουκάς
Πώς;
Γιάννης
Δεν σας αναγνωρίζει, η φτωχή.
Άννα
Γιάννη;
Γιάννης
Εδώ είμαι!
Άννα
Μείνε μαζί μου. Χρόνος. Μη μ’ αφήσεις μόνη.
Η σκηνή φωτίζεται και βρισκόμαστε σ’ ένα σπίτι. Η Άννα είναι περιτριγυρισμένη από τους φίλους της. Όμως, φαίνεται να μην τους αναγνωρίζει.
Μάρκος
Δεν ξέρω τι να κάνουμε...
Λουκάς
Φαίνεται πως έχει υποστεί ολική απώλεια μνήμης...
Γιάννης
Μας χτυπούσαν με ρόπαλα μέρα-νύχτα. Χρόνος. Εάν καθυστερούσατε να έρθετε... Σιωπή. Θα ήμουν στην ίδια κατάσταση.
Ματθαίος
Έχετε υποφέρει τόσο...
Γιάννης
Όμως δεν ομολόγησε τίποτα! Γι’ αυτό την έφεραν σ’ αυτή την κατάσταση.
Λουκάς
Πώς μπορεί να είναι τόσο αχρείοι!
Μάρκος
Έχουν διαπράξει μία γενοκτονία, είναι ικανοί για όλα.
Ματθαίος
Τότε πώς να τους αντισταθούμε;
Γιάννης
Δεν έχει σημασία ο τρόπος, η ουσία είναι ν’ αντισταθούμε.
Λουκάς
Αυτό δεν αρκεί! Χρόνος. Κοίταξε την Άννα. Έχει υποφέρει πάρα πολύ. Δεν μας αναγνωρίζει πια.
Γιάννης
Θα της μάθουμε την ιστορία ξανά.
Μάρκος
Μα πώς;
Γιάννης
Ο καθένας μας θα της λέει ένα κεφάλαιο την ημέρα.
Λουκάς
Συνειδητοποιείς τι λες;
Γιάννης
Τότε, θα το κάνουμε τη νύχτα.
Ματθαίος
Είστε εντελώς τρελοί.
Μάρκος
Όχι, αντιστεκόμαστε και θα τη βοηθήσουμε με κάθε μέσο.
Λουκάς
Έχετε δίκιο! Χρόνος. Θα ξαναγράψουμε την ιστορία για χάρη της. Θα παραμείνει μαζί μας.
Ματθαίος
Τότε θ’ αρχίσουμε από σήμερα.
Μάρκος
Μ’ αυτόν τον τρόπο, θα ξαναβρούμε την παράδοση των λαών που έχουν υποφέρει.
Λουκάς
Θα πρέπει να ανασηκώσουμε το χρόνο.
Μάρκος
Ο χρόνος είναι μαζί μας.
Γιάννης
Όσο δεν ξεχνούμε.
Ματθαίος
Ο καθένας μας, λοιπόν, θα πρέπει να καταγράψει όλα όσα ξέρει. Χρόνος. Έτσι θα έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα της ιστορίας μας.
Άννα
Γιάννη, είσαι εδώ!
Ο Γιάννης έρχεται κοντά της.
Γιάννης
Ναι, Άννα. Πάντα θα είμαι εδώ.
Άννα
Μίλα μου...
Ο Γιάννης κάνει νόημα στους άλλους που σηκώνονται.
Γιάννης
Συνοδεύω τους φίλους μας που φεύγουν.
Άννα
Μη μ’ αφήσεις.
Της κρατά το χέρι.
Γιάννης
Θ’ αρχίσω πρώτος, λοιπόν.
Της μιλά χαμηλόφωνα, ενόσω τα άλλα πρόσωπα βγαίνουν από τη σκηνή.
Variazione
Ξαναβλέπουμε τα ίδια πρόσωπα αρκετές εβδομάδες μετά τα φρικτά γεγονότα. Ο κοινός τους αγώνας τούς έχει δέσει ακόμα περισσότερο. Από ’δω και μπρος αποτελούν τα δάκτυλα του ίδιου χεριού που δεν παύει να γράφει την ιστορία για να μην ξεχαστεί η ουσία. Ο καθένας τους κάθεται σε ένα τραπέζι που το φωτίζει ένα κερί. Ο χώρος δίνει την αίσθηση μιας κρυμμένης βιβλιοθήκης . Ένα από τα πρόσωπα σηκώνει το κεφάλι.
Λουκάς
Πριν γράψουμε ξανά την ιστορία του περασμένου αιώνα, δεν είχα συνειδητοποιήσει...
Άννα
Τι δεν είχες συνειδητοποιήσει;
Λουκάς
Τη σημασία της ιδέας της γενοκτονίας.
Γιάννης
Δεν φταις εσύ γι’ αυτό! Χρόνος. Ακόμα και η γαλλική γλώσσα δεν είχε ανακαλύψει αυτή τη λέξη παρά μόνο το 1944, σαν να μην υπήρχε προηγουμένως.
Ματθαίος
Κι όμως, πολύ πριν το 1944, ο αιώνας είχε πληγωθεί από τη γενοκτονία.
Μάρκος
Μόνο ποιος θυμάται το 1915;
Λουκάς
Και σκέφτομαι ακόμα ότι υπήρχε μια έννοια πολύ χειρότερη από αυτή της γενοκτονίας... Σιωπή.
Γιάννης
Πώς είναι δυνατόν;
Άννα
Η λήθη;
Λουκάς
Ναι, η λήθη, μα όχι μόνο...
Ματθαίος
Η αναγνώριση... Χρόνος. Ή μάλλον η μη αναγνώριση...
Λουκάς
Ναι, αυτή είναι η ιδέα. Η μη αναγνώριση της γενοκτονίας είναι χειρότερη κι από την ίδια τη γενοκτονία!
Γιάννης
Δεν καταλαβαίνω το συλλογισμό σου.
Λουκάς
Στη φράση «μεθοδική καταστροφή» που χαρακτηρίζει τη γενοκτονία, η λέξη μεθοδική είναι η καθοριστική.
Ματθαίος
Τώρα καταλαβαίνω τι εννοεί ο Λουκάς. Χρόνος. Η ίδια η δικαιοσύνη κάνει ένα διαχωρισμό μεταξύ του εγκλήματος που έχει διαπραχθεί εν βρασμώ ψυχής και του εγκλήματος εκ προμελέτης.
Λουκάς
Εκείνο που διαφοροποιεί τα δύο, είναι ακριβώς η μέθοδος. Και η μη αναγνώριση είναι η συνέχιση αυτής της μεθόδου.
Γιάννης
Μέσω της διαγραφής της μνήμης, δολοφονούν τους νεκρούς.
Άννα
Δεν τους αρκεί που τους έχουν βασανίσει, τους θέλουν να πεθαίνουν μέσα στη λήθη.
Ματθαίος
Τα ιστορικά γεγονότα μπορούν να εξηγήσουν τη διάπραξη μιας γενοκτονίας, μα μόνο η ανηθικότητα μπορεί να χαρακτηρίσει τη μη αναγνώριση.
Γιάννης
Η γενοκτονία είναι μία πληγή για την ανθρωπότητα, ενώ η μη αναγνώριση είναι η αλλοτρίωση του ανθρώπου.
Λουκάς
Ορισμένοι άνθρωποι δεν παίρνουν θέση, διότι δεν ήταν παρόντες όταν διαδραματίζονταν τα γεγονότα, όμως δεν υπολογίζουν ότι η ουδετερότητά τους δεν εξυπηρετεί παρά μόνο τους δήμιους.
Ματθαίος
Μέσα στη γενοκτονία, βλέπω τη βαρβαρότητα. Ενώ μέσα στη μη αναγνώριση, βρίσκεται η φρίκη της.
Άννα
Μέσα στην αναγνώριση, βρίσκονται πολλά περισσότερα πέρα από το χρέος της μνήμης. Βρίσκεται η ανάσταση ενός λαού.
Μάρκος
Συμφωνώ με αυτές τις σκέψεις, αλλά πρέπει να τις κάνουμε πράξη.
Γιάννης
Γι’ αυτόν το λόγο, γράφουμε την ιστορία.
Λουκάς
Όμως οφείλουμε επίσης να γράψουμε και την ιστορία του μέλλοντος. Χρόνος. Εάν θέλουμε οι γενοκτονίες ν’ ανήκουν στο παρελθόν, οφείλουμε να ασχοληθούμε με την αναγνώρισή τους.
Μάρκος
Οι αντίπαλοί μας δεν είναι οι δήμιοι που έχουν πεθάνει, αλλά αυτοί που συνεχίζουν το έργο τους μέσω της μη αναγνώρισης.
Ματθαίος
Και πώς θα πείσουμε αυτόν που δεν γνωρίζει!
Λουκάς
Για να νικήσουμε μαζί του, πρέπει να γεννηθούμε μαζί του.
Γιάννης
Για ορισμένους, η συγγραφή της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν έχει νόημα, παρόλο ότι είναι απαραίτητη.
Άννα
Μέσω της γενοκτονίας, ο αγώνας απευθύνεται στην Ανθρωπότητα.
Λουκάς
Η Ανθρωπότητα έχει κι αυτή το δικαίωμα να υπάρχει.
Μάρκος
Όπως κάθε ελεύθερος άνθρωπος.
Ματθαίος
Πρέπει να αγωνιστούμε εναντίον κάθε χώρας, κάθε συστήματος που καταπατεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν αναγνωρίζει τις γενοκτονίες.
Γιάννης
Πρέπει να αγωνιστούμε κυρίως εναντίον των χωρών που διέπραξαν τις γενοκτονίες και δεν το αναγνωρίζουν διότι αποτελούν παραδείγματα ανανδρίας.
Ματθαίος
Μόνο που πρέπει να ενεργήσουμε με σύνεση.
Άννα
Πώς τολμάς να μιλάς περί σύνεσης, όταν πρόκειται περί γενοκτονίας;
Ματθαίος
Δεν εννοούσα αυτό. Σκεφτόμουν εσάς, εσένα και το Γιάννη.
Άννα
Δεν είναι εμάς που πρέπει να σκέφτεσαι, μα τους άλλους που δεν μπόρεσαν να αμυνθούν, τους άλλους που πέθαναν επειδή υπήρχαν, τους άλλους που δεν ζουν παρά μόνο στη μνήμη μας.
Γιάννης
Αυτό είναι το μόνο που πρέπει να σκεφτόμαστε.
Μάρκος
Γνωρίζω κάποια που επέζησε της γενοκτονίας και θα μπορούσε να μας βοηθήσει.
Ματθαίος
Πρέπει να τη συναντήσουμε το συντομότερο δυνατόν.
Μάρκος
Τότε πρέπει να πάμε να τη δούμε στο σπίτι της. Δεν μπορεί πια να μετακινείται. Τα βασανιστήρια την έχουν καθηλώσει στην πολυθρόνα της.
Άννα
Τη χρειαζόμαστε. Πάμε!
Σβήνουν τα κεριά τους και φεύγουν.
Finale
Άννα, Ιωάννης, Λουκάς, Μάρκος, Ματθαίος, Η σιωπηλή φιγούρα και Σοφία.
Σ’ ένα μικρό σπίτι, ένα δωμάτιο φωτίζεται μ’ ένα γλυκό φως. Εκεί, βλέπουμε μια σκιά συνοδευμένη από τη σιωπή. Ακούμε τον ήχο του κουδουνιού.
Σοφία
Αυτοί είναι!
Η σιωπηλή φιγούρα απομακρύνεται και επιστρέφει με την ομάδα.
Μάρκος
Δεν θέλαμε να σας ενοχλήσουμε, αλλά έπρεπε να σας δούμε.
Σοφία
Καλά κάνατε, παιδιά μου.
Μάρκος
Θέλουμε να μας βοηθήσετε.
Σοφία, Δείχνοντας την καρέκλα της.
Πάει καιρός που δεν μπορώ πια να βοηθήσω κανένα.
Η σιωπηλή φιγούρα απλώνει το χέρι, αγγίζει τη Σοφία στον ώμο κι εκείνη αφήνει να της ξεφύγει ένα χαμόγελο.
Χωρίς την υποστήριξη της σιωπής, δεν θα υπήρχα.
Μάρκος
Μην το λέτε αυτό... Χρόνος. Ειδικά τώρα...
Σοφία
Γιατί τώρα;
Ιωάννης
Διότι έχουμε να φέρουμε εις πέρας έναν αγώνα.
Σοφία
Έναν αγώνα;
Λουκάς
Να δημιουργήσουμε ένα έργο... Σιωπή.
Σοφία
Η ζωή μου τελειώνει.
Άννα
Μα το έργο σας πρέπει να διασωθεί.
Σοφία
Είμαι η επιζήσασα μιας γενοκτονίας μη αναγνωρισμένης. Χρόνος. Το έργο μου δεν υπάρχει.
Ματθαίος
Όχι, δεν είναι αλήθεια!
Σοφία
Κι όμως, βουλιάζω μέσα στη λήθη και μέσα στη γενική αδιαφορία. Ενώ οι άλλοι διαπραγματεύονται το μέλλον των παιδιών μας με τους δήμιους του παρελθόντος.
Μάρκος
Γι’ αυτόν το λόγο είμαστε εδώ!
Σοφία
Ήρθατε πολύ αργά, παιδιά μου.
Μάρκος
Πολύ αργά;
Σοφία
Όλοι οι άλλοι έχουν πεθάνει. Χρόνος. Είμαι η τελευταία των επιζώντων. Μετά από μένα, κανείς πλέον δεν θα μπορεί να τους κατηγορήσει.
Λουκάς
Θα προσφύγουμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Σοφία
Χωρίς έγγραφα, δεν θα μπορέσουν...
Ματθαίος
Μα εσείς είστε το έγγραφό μας! Μέσω σας, ζει η μνήμη της γενοκτονίας.
Σοφία
Ζει, όπως μία νότα μέσα στο ρέκβιεμ.
Η Άννα, μη μπορώντας να συγκρατηθεί άλλο, αγκαλιάζει τη Σοφία ενώ ο Ιωάννης έρχεται κοντά της.
Ιωάννης
Εάν μπορούσαμε να έρθουμε πιο νωρίς...
Σοφία
Πρέπει να ζήσετε, παιδιά μου. Πολλοί άνθρωποι δεν γνώρισαν παρά μόνο το θάνατο.
Μάρκος
Όμως τώρα πρόκειται για εισβολή της λήθης.
Σοφία
Βγάζοντας μια κραυγή. Όχι! Δεν θα περάσει η λήθη!
Μάρκος
Τότε, σας ικετεύω, βοηθήστε μας!
Σοφία
Τι πρέπει να κάνω;
Λουκάς
Να μας διηγηθείτε όλα τα γεγονότα.
Σοφία
Μου ζητάτε να ξαναζήσω το θάνατο... Σιωπή.
Η σιωπηλή φιγούρα σκύβει και της ψιθυρίζει μία λέξη στο αυτί. Οι άλλοι περιμένουν την αντίδρασή της.
Θα το κάνω υπό έναν όρο.
Ματθαίος
Θα κάνουμε ό,τι θελήσετε.
Σοφία
Θέλω να εξακολουθήσετε αυτόν τον αγώνα και μετά το θάνατό μου. Σιωπή. Από σήμερα θα είστε η μνήμη μου.
Άννα
Εσείς είστε η ανθρωπιά μας.
Σοφία
Πότε θέλετε ν’ αρχίσουμε;
Ιωάννης
Το συντομότερο δυνατόν.
Σοφία
Τότε να ξεκινήσουμε σήμερα.
Κάνει νόημα στη σιωπηλή φιγούρα που βγαίνει από τη σκηνή αμέσως.
Σιωπή.
Κανείς δεν τολμά να παρέμβει. Όλοι αναμένουν την επιστροφή της.
Σιωπή.
Η σιωπηλή φιγούρα επιστρέφει τυλιγμένη μ’ ένα τεράστιο μαύρο ύφασμα. Το σέρνει με κόπο. Όλοι οι άλλοι σηκώνονται. Συνεχίζει να προχωρεί ατάραχη και απερίσπαστη. Τελειώνει έχοντας καλύψει όλη τη σκηνή με αυτό το μαύρο ύφασμα.
Σοφία
Πάνω σ’ αυτό το ύφασμα είναι γραμμένα όλα τα ονόματα των θυμάτων της γενοκτονίας. Λείπει μόνο το δικό μου. Χρόνος. Πάρτε το, από τώρα και στο εξής είναι δικό σας. Αυτό που σας ζητώ είναι να μη μας ξεχάσετε διότι είμαστε μόνο και μόνο αυτό το μαύρο ύφασμα.
Καθένας με τη σειρά του σηκώνει το μαύρο ύφασμα. Η σιωπηλή φιγούρα προχωρεί και βγαίνει από τη σκηνή. Βαδίζει ανάμεσα στο κοινό. Όλη η ομάδα την ακολουθεί προσπαθώντας με κόπο να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. Βγαίνουν από τη σκηνή αφήνοντας τη Σοφία μόνη.
Θεέ μου, τώρα που έκανα το χρέος μου, πάρε με κοντά σου.
Γέρνει το κεφάλι και κλείνει τα μάτια. Η σιωπηλή φιγούρα συνοδευμένη από την ομάδα επιστρέφουν και την ξαπλώνουν κάτω στο πάτωμα, σκεπάζοντάς την με το μαύρο ύφασμα. Γονατίζουν όλοι.
Σκιά.
Σκοτάδι.
Μαύρο.
