Sur les génocides et la comparaison absurde
Ν. Lygeros
Dans le cadre des recherches sur les génocides, nous sommes souvent amenés à répondre à la comparaison suivante : la Shoah est-elle comparable aux autres génocides sur le plan des réparations ? Ce genre de questions qui pose le problème de la comparaison n’est jamais dépourvu de sous-entendus. Il est donc indispensable de montrer l’absurdité d’une telle comparaison. D’une part cette comparaison tend à opposer la cause juive aux autres et d’autre part, les autres causes se placent dans un contexte d’infériorité. La conséquence de cette double tendance, c’est la création d’un front au sein des peuples génocidés. C’est contre cela que nous nous élevons en mettant en garde contre ces abus de langage qui reflètent une mauvaise perception de la réalité.
La cause juive est radicalement différente des autres, non pas en raison d’une cause intrinsèque, mais bien extrinsèque et celle-ci est simple. La différence fondamentale se situe au niveau du Procès de Nuremberg. C’est cette différence qui va faire la différence et rendre cette comparaison absurde. La différence ne se situe pas au niveau du nazisme, du stalinisme ou du kémalisme qui sont essentiellement semblables sur le plan humain, en raison du crime contre l’humanité qu’ils ont commis. La différence provient de la défaite du nazisme, de l’effondrement du stalinisme et de la perpétuation du kémalisme. La différence provient des bourreaux et non des victimes.
La défaite immédiate du nazisme juste après le génocide des Juifs, est la cause de la différence. Il ne s’agit pas de dignité humaine mais de guerre dont les conséquences sont d’ordre géostratégique et géopolitique. L’autre différence de taille qui rend complètement absurde la comparaison initiale, c’est que l’Allemagne en tant qu’état démocratique a accepté d’être le successeur au sens légal du terme, de l’état nazi. Elle a donc accepté la condamnation du procès de Nuremberg et via ce biais, elle s’est placée dans le cadre du processus de réparation avec les premières étapes qui ne sont autres que la reconnaissance du génocide et la pénalisation de sa négation. Alors que ni la Russie ni la Turquie n’ont accepté de succéder au stalinisme et au kémalisme dans le sens de la reconnaissance des dettes envers l’humanité. Les peuples génocidés ne sont donc pour rien dans cette double réticence qui aboutit à l’absurdité de la comparaison. La Shoah est pour le moment le seul génocide reconnu par la communauté internationale et surtout par l’état génocideur. Si une comparaison doit être effectuée, elle n’est possible qu’au sein du cadre des génocides qui ne sont pas encore officiellement reconnus par tous. C’est dans ce cadre qu’il faut examiner l’efficacité des approches quant à la reconnaissance du génocide. Ici la comparaison a non seulement un sens mais elle permet de plus, d’élaborer une véritable stratégie.
La cause juive est radicalement différente des autres, non pas en raison d’une cause intrinsèque, mais bien extrinsèque et celle-ci est simple. La différence fondamentale se situe au niveau du Procès de Nuremberg. C’est cette différence qui va faire la différence et rendre cette comparaison absurde. La différence ne se situe pas au niveau du nazisme, du stalinisme ou du kémalisme qui sont essentiellement semblables sur le plan humain, en raison du crime contre l’humanité qu’ils ont commis. La différence provient de la défaite du nazisme, de l’effondrement du stalinisme et de la perpétuation du kémalisme. La différence provient des bourreaux et non des victimes.
La défaite immédiate du nazisme juste après le génocide des Juifs, est la cause de la différence. Il ne s’agit pas de dignité humaine mais de guerre dont les conséquences sont d’ordre géostratégique et géopolitique. L’autre différence de taille qui rend complètement absurde la comparaison initiale, c’est que l’Allemagne en tant qu’état démocratique a accepté d’être le successeur au sens légal du terme, de l’état nazi. Elle a donc accepté la condamnation du procès de Nuremberg et via ce biais, elle s’est placée dans le cadre du processus de réparation avec les premières étapes qui ne sont autres que la reconnaissance du génocide et la pénalisation de sa négation. Alors que ni la Russie ni la Turquie n’ont accepté de succéder au stalinisme et au kémalisme dans le sens de la reconnaissance des dettes envers l’humanité. Les peuples génocidés ne sont donc pour rien dans cette double réticence qui aboutit à l’absurdité de la comparaison. La Shoah est pour le moment le seul génocide reconnu par la communauté internationale et surtout par l’état génocideur. Si une comparaison doit être effectuée, elle n’est possible qu’au sein du cadre des génocides qui ne sont pas encore officiellement reconnus par tous. C’est dans ce cadre qu’il faut examiner l’efficacité des approches quant à la reconnaissance du génocide. Ici la comparaison a non seulement un sens mais elle permet de plus, d’élaborer une véritable stratégie.
Περί των γενοκτονιών και της παράλογης σύγκρισης
Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου
Στο πλαίσιο των ερευνών για τις γενοκτονίες, καλούμαστε συχνά ν’ απαντήσουμε στην ακόλουθη σύγκριση: το Shoah είναι συγκρίσιμο με τις άλλες γενοκτονίες από την άποψη των αποζημιώσεων; Αυτό το είδος ερωτήσεων που θέτει το πρόβλημα της σύγκρισης ποτέ δεν στερείται υπονοουμένου. Είναι, επομένως, απαραίτητο να καταδείξουμε τον παραλογισμό μιας τέτοιας σύγκρισης. Από τη μία πλευρά, η σύγκριση αυτή τείνει να αντιτάξει το εβραϊκό ζήτημα στα άλλα και από άλλη πλευρά, τα άλλα ζητήματα τίθενται σ’ ένα πλαίσιο κατωτερότητας. Η συνέπεια τούτης της διπλής προσέγγισης, είναι η δημιουργία ενός μετώπου στους κόλπους των γενοκτονημένων λαών. Γι’ αυτό διαμαρτυρόμαστε εφιστώντας την προσοχή σ’ αυτές τις λεκτικές καταπατήσεις που αντικατοπτρίζουν μία εσφαλμένη αντίληψη της πραγματικότητας.
Το εβραϊκό ζήτημα είναι ριζικά διαφορετικό από τ’ άλλα, όχι λόγω μίας εγγενούς αίτίας, μα τελείως εξωγενούς και τούτο είν’ απλό. Η θεμελιώδης διαφορά έγκειται στο επίπεδο της Δίκης της Νυρεμβέργης. Αυτή είν’ η διαφορά που κάνει τη διαφορά και να καθιστά παράλογη τούτη τη σύγκριση. Η διαφορά δεν έγκειται στο επίπεδο του ναζισμού, του σταλινισμού ή του κεμαλισμού που είναι ουσιαστικά όμοιες από ανθρώπινη άποψη, εξαιτίας του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας που έχουν διαπράξει. Η διαφορά προέρχεται από τους δήμιους και όχι από τα θύματα.
Η ακαριαία ήττα του ναζισμού αμέσως μετά τη γενοκτονία των Εβραίων, είναι η αιτία της διαφοράς. Δεν αφορά στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, μα στον πόλεμο, του οποίου οι συνέπειες είναι γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής τάξεως. Η άλλη βασική διαφορά, που καθιστά ολωσδιόλου παράλογη την αρχική σύγκριση, είναι πως η Γερμανία ως δημοκρατικό κράτος αποδέχτηκε να είναι ο διάδοχος, με τη νομική έννοια του όρου, του ναζιστικού κράτους. Κατά συνέπεια, αποδέχτηκε την καταδίκη στη δίκη της Νυρεμβέργης και δι’ αυτού του τρόπου, τοποθετήθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας αποκατάστασης με τα πρώτα στάδια, που δεν είναι άλλα από την αναγνώριση της γενοκτονίας και την ποινικοποίηση της άρνησής της. Ενώ ούτε η Ρωσία, ούτε η Τουρκία αποδέχτηκαν να διαδεχθούν τον σταλινισμό και τον κεμαλισμό, με την έννοια της αναγνώρισης του χρέους προς την ανθρωπότητα. Οι γενοκτονημένοι λαοί δεν είναι, συνεπώς, για τίποτε με τη διπλή αυτή αποσιώπηση, που καταλήγει στο παράλογο της σύγκρισης. Το Shoah είναι προς το παρόν η μόνη αναγνωρισμένη γενοκτονία από τη διεθνή κοινότητα και ιδιαίτερα από το γενοκτόνο κράτος. Εάν πρέπει να γίνει μία σύγκριση, τούτη δεν είναι δυνατή παρά μόνον μέσα στο πλαίσιο των γενοκτονιών που δεν έχουν ακόμη επίσημα αναγνωρισθεί από όλους. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο πρέπει να εξετάσουμε την αποτελεσματικότητα των προσεγγίσεων όσον αφορά στην αναγνώριση της γενοκτονίας. Εδώ η σύγκριση δεν έχει όχι μόνον μία σημασία, αλλά επιτρέπει επί πλέον ν’ αναπτύξουμε μια πραγματική στρατηγική.
Το εβραϊκό ζήτημα είναι ριζικά διαφορετικό από τ’ άλλα, όχι λόγω μίας εγγενούς αίτίας, μα τελείως εξωγενούς και τούτο είν’ απλό. Η θεμελιώδης διαφορά έγκειται στο επίπεδο της Δίκης της Νυρεμβέργης. Αυτή είν’ η διαφορά που κάνει τη διαφορά και να καθιστά παράλογη τούτη τη σύγκριση. Η διαφορά δεν έγκειται στο επίπεδο του ναζισμού, του σταλινισμού ή του κεμαλισμού που είναι ουσιαστικά όμοιες από ανθρώπινη άποψη, εξαιτίας του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας που έχουν διαπράξει. Η διαφορά προέρχεται από τους δήμιους και όχι από τα θύματα.
Η ακαριαία ήττα του ναζισμού αμέσως μετά τη γενοκτονία των Εβραίων, είναι η αιτία της διαφοράς. Δεν αφορά στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, μα στον πόλεμο, του οποίου οι συνέπειες είναι γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής τάξεως. Η άλλη βασική διαφορά, που καθιστά ολωσδιόλου παράλογη την αρχική σύγκριση, είναι πως η Γερμανία ως δημοκρατικό κράτος αποδέχτηκε να είναι ο διάδοχος, με τη νομική έννοια του όρου, του ναζιστικού κράτους. Κατά συνέπεια, αποδέχτηκε την καταδίκη στη δίκη της Νυρεμβέργης και δι’ αυτού του τρόπου, τοποθετήθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας αποκατάστασης με τα πρώτα στάδια, που δεν είναι άλλα από την αναγνώριση της γενοκτονίας και την ποινικοποίηση της άρνησής της. Ενώ ούτε η Ρωσία, ούτε η Τουρκία αποδέχτηκαν να διαδεχθούν τον σταλινισμό και τον κεμαλισμό, με την έννοια της αναγνώρισης του χρέους προς την ανθρωπότητα. Οι γενοκτονημένοι λαοί δεν είναι, συνεπώς, για τίποτε με τη διπλή αυτή αποσιώπηση, που καταλήγει στο παράλογο της σύγκρισης. Το Shoah είναι προς το παρόν η μόνη αναγνωρισμένη γενοκτονία από τη διεθνή κοινότητα και ιδιαίτερα από το γενοκτόνο κράτος. Εάν πρέπει να γίνει μία σύγκριση, τούτη δεν είναι δυνατή παρά μόνον μέσα στο πλαίσιο των γενοκτονιών που δεν έχουν ακόμη επίσημα αναγνωρισθεί από όλους. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο πρέπει να εξετάσουμε την αποτελεσματικότητα των προσεγγίσεων όσον αφορά στην αναγνώριση της γενοκτονίας. Εδώ η σύγκριση δεν έχει όχι μόνον μία σημασία, αλλά επιτρέπει επί πλέον ν’ αναπτύξουμε μια πραγματική στρατηγική.
